تاریخچه صنعت آسانسور

صنعت آسانسور جهان از زمانی که با نيروی برق کار می کند قدمتی يکصد و پنجاه ساله دارد، هر چند عمر بالابرها در جهان به بيش از ده هزار سال می رسد و اولين چرخ چاه خود از اولين بالابرها بوده است. مهمترين شرکت های توليد آسانسور در جهان اوتيس و شيندلر با قدمتی حدود يکصدو پنجاه سال می باشند.
اما صنعت آسانسور ايران قدمتی هشتاد ساله دارد. البته اگر گفته های بدون مدرک در مورد نصب آسانسور در کاخ گلتسان توسط ناصر الدين شاه را ناديده بگيريم، اولين آسانسورها که آنهم البته اثری از آنها بجا نيست در پالايشگاه آبادان در دوران حکومت احمد شاه قاجار نصب شده است. اما آنچه مسلم و قابل بررسی است اولين آسانسور ها در ساختمانهايی که در زمان پهلوی اول ساخته شده است نصب شده و در ساختمانهای اطراف ميدان امام خمينی (ميدان سپه سابق) مثل باشگاه افسران ستاد ارتش، کتابخانه ملی آثار آن وجود دارد و بسياری از آنها توسط کارشناسان خارجی و به کمک نسل اول متخصصين صنعت آسانسور ايران نصب و راه اندازی شده است.

900x400
نسل اول ساختمانهای بيش از سه طبقه در ايران در دوران پهلوی اول و آپارتمان سازی بصورت امروزی از سال 1335 در دوران پهلوی دوم شروع شده است. بنابراين دوران رشد صنعت آسانسور ايران را زا سال 1335 به بعد بايد نامگذاری کرد.
ابتدا آسانسورها کامل و بسته بندی شده از خارج از کشور به ايران وارد شده است. ليکن بتدريج شرکتهای ايرانی فروش و نصب آسانسور در ايران بوجود می آيند و در سال 1345 اولين کارگاه توليد درب و کابين توسط اوکسن الکسانی با کپی برداری از روی درب و کابينهای شرکت های اروپايی بوجود می آيد.
در سال 1345 در طرح های وزارت مسکن و شهرسازی برای آپارتمان سازی برنامه ريزی شده و ايجاد شهرک های مسکونی در اطراف شهرهای بزرگ برای ساخت اولين کارخانه آسانسورسازی در ايران برنامه ريزی می شود.
در سال 1350 کلنگ ساخت اولين کارخانه آسانسورسازی ايران با نام ايران شيندلر در زمينی به مساحت چهل هزار متر مربع واقع در شهر صنعتی البرز قزوين به زمينی زده می شود و در سال 1353 اين کارخانه با ظرفيت اوليه توليد چهارصد دستگاه آسانسور تحت ليسانس شيندلر سوئيس به بهره برداری می رسد و بطور همزمان جهت پرورش نيروی متخصص در نصب آسانسورهای خود مبادرت به برگزاری دوره های کامل آموزشی تئوری و عملی نصب آسانسور می نمايد که در هر دوره حدود 20 نفر تکنسين موفق به کسب مدرک مهارت نصب می شوند و اين دوره ها از سال 1354 تا 1357 ادامه داشت و امروز دانش آموختگان آن دوره ها زبده ترين و کارآمدترين افراد در صنعت آسانسور در ايران می باشند و اغراق نمی باشد اگر از شرکت آسانسورسازی ايران شيندلر به عنوان مادر صنعت نوين آسانسور در ايران ياد کرد. همچنين بطور همزمان اولين کارخانه سازنده قطعات آسانسور در ايران با نام تسلا ــ ايران توليد خود را شروع می کند.
در سال 1354 کارخانه آسانسور و پله برقی ايران در ابهر تأسيس و مدتی بعد تحت ليسانس هاوس هان آلمان شروع به توليد می کند. شرکت اوتيس آمريکا نيز اقدام به خريد زمينی در شهر صنعتی ساوه نموده و برنامه ريزی برای تأسيس کارخانه می کند.
همچنين در سال 1355 شرکت توليدی ايران امباربا کارخانه توليد آسانسور خود را در شهر صنعتی رشت تأسيس و توليد آسانسور را تحت ليسانس امباربا اسپانيا آغاز می کند.
در کنار شرکت های توليدی فوق حدود سی شرکت نصب و فروش آسانسور هم در ايران تا سال 1357 دائر می شود که بعضی از اين شرکت ها نمايندگی فروش شرکت های فوق را در تهران و شهرستان ها دريافت می کنند. همچنين چهار يا پنج کارگاه توليد درب و کابين هم ايجاد می شود که شرکت های فروش و نصب آسانسور را ياری می دهند. بدين ترتيب تا قبل از بثمر رسيدن انقلاب و ضعيت صنعت آسانسور ايران بشرح فوق است.
پس از انقلاب:
کار شناسان خارجی از ايران می روند و ايران تحريم اقتصادی می شود و واردات قطع می شود.
1- شرکت ايران شيندلر که بيشتر سهام آن متعلق به بانکهاست با ملی شدن بانک ها عملاً دولتی می شود و توسط وزارت مسکن و شهرسازی اداره می شود.
2- شرکت آسانسور و پله برقی ايران که سهام آن خصوصی است با عدم ورود آسانسور از خارج تعطيل می شود.
3 – پروژه اوتيس آمريکا نيمه کاره باقی می ماند. زمين آن در شهر صنعتی ساوه و دفتر فروش آن در تهران مصادره می شود و وزارت بازرگانی عهده دار اداره آن می شود.
4 – شرکت ايران امباربا که با سرمايه گذاری بانک صنعت و معدن و سرمايه گذار خصوصی ايجاد شده با خروج سرمايه گذار خصوصی از ايران توسط بانک صنعت و معدن اداره می شود